Czyli
gdzie i jak powstała technologia szkieletu drewnianego?

Nazwa „domy kanadyjskie” jest odpowiednikiem amerykańskiej nazwy Canadian Wood Frame Houses czyli Kanadyjskie Szkieletowe Domy Drewniane.

Drewno, najstarszy materiał budowlany, towarzyszy nam od zarania dziejów. Poprzez wieki powstawały najróżniejsze sposoby obróbki drewna, aby w procesie budowy budynków był on maksymalnie wykorzystywany.

Dzisiejszy szkielet drewniany wywodzi się od konstrukcji zwanej Timber Frame czyli szkieletu drewnianego o grubych przekrojach. Do Ameryki Północnej wraz z osiedlaniem się mieszkańców Europy – głównie z Wysp Brytyjskich, Francji, Niemiec i Holandii – została przeniesiona technologia budowy domów w systemie tzw. timber framing.
W USA najstarsze domy zbudowane w Timber Frame, funkcjonujące do dzisiaj pochodzą z początków XVIIw, jak Fairbanks House, zbudowany ok. 1640r.

Zdjęcie dzięki uprzejmości Fairbanks House

Budowa domów w tej technologii ze względu na duże przekroje drewna i sposób jego łączenia wymagała dużych umiejętności i angażowała wiele osób. Podbijany kontynent był ogromny, a dróg komunikacyjnych niewiele. Z biegiem czasu praktyka pokazała Amerykanom, że szkielet domu może być wykonany z cieńszych belek i wciąż pozostanie wystarczająco sztywny. W ten sposób Timber Frame przekształcił się w Wood Frame czyli dzisiejszą konstrukcję szkieletową zbudowaną z cienkich gęsto ustawionych belek.

Kolejny przełom nastąpił na początku XIX wieku, w 1832 roku, kiedy George Washington Snow przy budowie swojego magazynu zastosował rewolucyjne rozwiązanie konstrukcyjne zwane „konstrukcją balonową” (balloon framing), zwana też Chicago framing z racji tego, że budynek został wzniesiony w Chicago.

W konstrukcji balonowej niektóre ściany nie są dzielone na część parteru i część piętra tylko ciągną się od podwaliny aż do górnego oczepu, na którym opierają się krokwie. Pozwoliło to wyeliminować zużycie dużej części drewna potrzebnego na dolny i górny oczep oraz skróciło czas budowy.

Dzięki takiemu rozwiązaniu konstrukcyjnemu po raz pierwszy wykorzystano słupy o mniejszym przekroju, a więc lżejsze. Mniejsze sumaryczne zużycie drewna sprawiło, że budowa domu była bardziej dostępna – zarówno z powodów finansowych, jak i logistycznych. Ciężkie bale trudno było przewozić, zaś cienkie belki znacznie łatwiej przetransportować, szczególnie w niedostępne tereny.

Rok 1832 można więc uznać za początek ery lekkiego szkieletu drewnianego.

Ciekawostką jest, że w początkowej fazie określenie „balonowa” miało znaczenie negatywne. Gdy niejaki Tylor w 1833r. zbudował swój pierwszy tego typu budynek, a mianowicie kościół Świętej Marii, doświadczony cieśla stwierdził, że przy pierwszym podmuchu wiatru taka budowla poleci w powietrze jak balon. Mimo, że dzisiaj wiadomo, że tak nie jest, a budynków w konstrukcji balonowej stoi mnóstwo termin się przyjął.

Konstrukcja balonowa była dominująca aż do lat pięćdziesiątych XX wieku. Potem palmę pierwszeństwa przejęła konstrukcja „platformowa” (platform framing), gdzie najpierw stawia się ściany parteru, później robi strop nad parterem, a potem ściany piętra lub poddasza.

Z ekonomicznego punktu widzenia zastosowanie lekkiego szkieletu drewnianego umożliwiło bardzo szybki rozwój tej technologii w całej Ameryce Północnej. Budowa tańszych pił do cięcia drewna oraz produkcja gwoździ, wydawanie poradników dotyczących budowy, a przede wszystkim mniejsza ilość drewna o mniejszych przekrojach sprawiło, że każdy mógł podjąć się budowy. Drewno było łatwiej transportować (radykalnie zmniejszało to koszty budowy) przez co możliwe było budowanie w miejscach do tej pory wolnych od jakiejkolwiek zabudowy. Postępująca urbanizacja spowodowała szybki rozwój kontynentu.

Z biegiem czasu technologię udoskonalano, a dbając o wysoką jakość prac i bezpieczeństwo mieszkańców wprowadzano normy budowlane, do których należy się ściśle stosować (tzw. building codes, oficjalnie przyjęte w Kalifornii w październiku 1927r.). Kody dotyczą nie tylko konstrukcji, ale również ochrony przeciwpożarowej, instalacji elektrycznej i hydraulicznej. Ze względu na spore zróżnicowanie klimatyczne obejmujące cały kontynent stosuje się różne kody w zależności od regionu.

Do dziś kanadyjski szkielet drewniany jest najczęściej spotykaną konstrukcją budynków w Ameryce. W USA, w zależności od stanu, stanowi 95-99% budowanych domów mieszkalnych. Domy kanadyjskie buduje się do 4 kondygnacji (parter i 3 piętra). Buduje się nawet wielkie drewniane kopuły i to w dodatku bez podpór.

Gwiazdy Hollywood budują swoje milionowe rezydencje właśnie w technologii szkieletu drewnianego. Na zdjęciu poniżej znajduje się dom brazylijskiej modelki Gisele Bundchen budowany w Kalifornii, niedaleko willi Arnolda Schwarzeneggera. Dom ma 1850m2, 8 sypialni, garaż na 6 samochodów, windę, pokój rekreacyjny wysoki na prawie 6m i jest wart 20 milionów dolarów (aktualizacja 2020: 33 miliony dolarów).

Zdjęcia dzięki uprzejmości Daily News

po kilku miesiącach:

Zdjęcie dzięki uprzejmości Daily Mail

I w styczniu 2012:

Zdjęcie dzięki uprzejmości Daily News

Drewno, będące budulcem na domy szkieletowe jest zdrowym, ekologicznym i odnawialnym surowcem, a do tego niezwykle łatwym w obróbce. Dlatego zawsze pozostanie niezastąpionym materiałem przy tworzeniu domów. Na wszystkich kontynentach i w najdalszych zakątkach świata to właśnie z niego powstawały najpiękniejsze i najokazalsze budowle, które możemy podziwiać również dzisiaj. Możliwe to jest dzięki wielkiemu kunsztowi ówczesnych budowniczych, znakomitej znajomości materiału, z którego tworzyli oraz jakości i właściwościom tego materiału.

Drukuj lub pobierz PDF